Ýmissa tíma upprunasagnir: Dagbók úr námskeiðinu „ferðir og sögur“ - Benný Sif Ísleifsdóttir11/25/2013  „Kva´etta, kva´etta?“ Eða „hvað er þetta?“ er fyrsta spurningin sem flest börn bera fram; aftur og aftur og aftur, endalaust… Börn eru fróðleiksfús og þyrstir í þekkingu á umhverfi sínu og aðstæðum – og það er þeirra sem eldri eru að veita svör við þeim spurningum er leita á huga ungviðisins – hvort sem þeir hafa svörin á hreinu eður ei. Áhugi á umhverfinu, lífinu og tilverunni eldist þó, sem betur fer, af fæstum; það er sammannlegt að vilja skýra og skilja heiminn og allt sem í honum er. Í þeirri viðleitni að átta sig á aðstæðum sínum og umhverfi hafa í gegnum tíðina orðið til ýmsar skýringa- og/eða upprunasagnir. Í upplýsinga- og tæknivæddri tilveru sem við nú byggjum er hægt að skýra flest tilbrigði lífs og náttúru með vísindalegum hætti, en af einhverjum ástæðum þekkjum við ennþá ýmsar sagnir sem skýra tilveruna fyrir okkur með öðrum hætti en vísindalegum.
0 Comments
 Eftirfarandi stemmingslýsing var unnin sem greiningarverkefni úr svörum við spurningarlista Þjóðháttasafns Þjóðminjasafns Íslands númer 7 – kvöldvakan. Tilgangurinn var að draga upp almenna mynd af kvöldvökum um aldamótin 1900. Þegar ég fór að lesa svörin sá ég fljótlega að þar voru margar skemmtilegar vísur eða stemmur inn á milli sem fjölluðu um eitt og annað sem tilheyrði kvöldvökunni og því datt mér í hug að gaman gæti verið að flétta þær inn í lýsingarnar og reyna að fanga stemminguna. Við vinnslu verkefnisins sá ég fyrir mér myndskreyttan bækling þar sem vísurnar væru í forgrunni. Sú hugmynd mun líklega ekki verða að veruleika en samt sem áður getur verkefnið gefið einhverja mynd af þeirri stemmingu sem var á kvöldvökunni á þessum tíma.
 Lokaverkefni í háskóla getur verið krefjandi viðfangsefni. Verkefnið sem ég kaus að skrifa um í bakkalárritgerð í þjóðfræði við Háskóla Íslands fjallar um munnmælaævintýri en þau hafa alltaf heillað mig á töfrandi hátt. Munnmælaævintýri eru ævintýri sem eiga sér ekki einn höfund heldur hafa þau geymst í munnlegri hefð og lifað áfram mann fram af manni í gegnum tíðina. En að skrifa um ævintýri er víst of vítt viðfangsefni í ritgerð þannig ég ákvað að skrifa um flokk ævintýra sem er í sérstöku uppáhaldi hjá mér, en það eru ævintýri um bragðarefi (e. tricksters). Þegar ég sagði fólki að ég væri búinn að ákveða hvað ég vildi skrifa um rak það jafnan upp stór augu og hélt ég ætlaði að skrifa um ís í íslenskum ævintýrum. Að mínu viti hefur ís aldrei verið viðfangsefni í íslenskum ævintýrum og hvað þá erlendum en slíkt þyrfti að rannsaka betur. Bragðarefir í íslenskum ævintýrum fannst mér vera krefjandi og áhugavert viðfangsefni í lokaverkefni og komst ég að ýmsum upplýsingum um íslenska ævintýrahefð eftir verkið. Rannsóknin var takmörkuð við þjóðsagnasafn Jóns Árnasonar en það fannst mér vera tilvalið vegna þess að það var fyrsta heildstæða íslenska þjóðsagnasafnið. Þá notaði ég sex binda útgáfuna frá árinu 1954–60.
 Ég skrifa stundum um söfn. En það er af því að það er megin starf mitt þessa dagana að hugsa um söfn. Innan greinarinnar, safnafræði, er ógrynni lesefnis en þegar ég fletti almennum dagblöðum og tímaritum finn ég nær engar umræður um söfn og safnamál. Þá virðist engu máli skipta hvort það eru erlendir fjölmiðlar eða íslenskir, mjög lítið er fjallað um söfn fyrir utan fréttatilkynningar markaðsfulltrúa um opnanir nýrra sýninga, gjafir eða meiriháttar breytingar á húsnæði. Svo virðist sem söfn, þá sértaklega menningarminjasöfn, nái ekki inn á radar fjölmiðla. Og þótt mörg söfn séu vel sótt þá mættu þau vera mun betur notuð. Hvers vegna? Eru söfn svona hundleiðinleg?
Að drepast eða drepast úr hlátri: Hlutverk húmors í bataferli fíkla - Sóley Björk Guðmundsdóttir6/16/2013  Hlátur er lífsnauðsynlegt fyrirbæri og aldrei jafn mikilvægur og þegar að lífið er erfitt. Flestir kannast líklega við hvernig smávægilegustu hlutir vekja hlátur þegar aðstæður eru spennuþrungnar og erfiðar. Það eru þó sjálfsagt ekki margir sem leiða hugann að því hversu mikilvægur þessi hlátur, sem vaknar svo auðveldlega, er til að takast á við erfiðleika. Með honum losnar spenna, við slökum á og lífið verður aðeins auðveldara. Þetta á sérstaklega við þegar brandarinn beinist að erfiðleikunum sjálfum, eins og kreppubrandararnir sem voru sagðir um og eftir hrun. Íslenska bankakerfið hrundi eins og spilaborg, þjóðin var á hausnum og verð á flestum vörum hækkaði upp úr öllu valdi. Það var í sjálfu sér alls ekkert fyndið við þessar aðstæður, en samt sem áður gengu skopmyndir og kreppubrandarar eins og eldur í sinu um netheima. Þetta var vissulega erfiður tími og mikil spenna byggðist upp, og um hana losaði fólk svo með því að gera grín að aðstæðum. Á sama hátt og íslenska þjóðin tókst á við hrunið takast óvirkir fíklar á við það sem þeir gerðu af sér í neyslu og neysluna allmennt, eins og viðmælandi BA ritgerðar sem þessi grein er byggð á segir:
 Í þessari hugleiðingu langar mig að velta fyrir mér hvernig við höfum áhrif á umhverfi okkar með hversdagslegum aðgerðum á borð við að taka strætó eða bara að lifa lífinu. Hugleiðingin er hugsuð út frá kenningum og hugmyndum heimspekingsins Michel de Certau um brögð og ráðgerðir, vald og viðnám sem hann birtir m.a. í bók sinni The Practice of Everyday Life.
|
KreddurAllir geta sent inn grein fyrir Kreddur svo lengi sem viðfangsefnið tengist þjóðfræði á einn eða annan hátt. Greinar
January 2030
Flokkar
All
|
RSS Feed
