Pistill frá 2020 um niðurstöður smárannsóknar sem þá var gerð á vegum Þjóðfræðistofu
 
Það er ys og þys í desember og undirbúningur jólanna stendur sem hæst. Nóg er að gera og verkefnin sem þarf að sinna eru ótalmörg. Það þarf að finna og kaupa viðeigandi jólagjafir fyrir fjölskyldu og vini og koma þeim til skila, senda jólakveðjur og sækja jólatré. Heima þarf að skreyta, þrífa og skúra, undirbúa matarhátíðina miklu, baka og elda, pakka inn gjöfum, skipta um rúmföt og gera fínt. Jólin eru dálítið eins og leiksýning þar sem þarf að halda um ótal þræði og undirbúa ólíka verkþætti vandlega. Ekkert má verða útundan, áður en tjöldin eru dregin frá og hátíðin hefst.
 
Þjóðfræðingar hjá Rannsóknasetri HÍ á Ströndum – Þjóðfræðistofu útbjuggu fyrir jólin 2020 dálitla netkönnun um siði og venjur fólks í tengslum við undirbúning jólanna og deildu henni eingöngu á Facebook. Uppátækið var mest til gamans gert, en undir niðri bjó löngun til að komast að því hvort miklar breytingar séu að verða á jólahefðum nú á tímum. Ekki var lögð nein sérstök áhersla á breytingar vegna Covid, þótt auðvitað hafi samkomutakmarkanir og sóttvarnir haft veruleg áhrif á jólahaldið þetta ár, einkum varðandi alla viðburði og samkomur í aðdraganda jólanna sem féllu niður að mestu. Spurt var um kyn, aldur og búsetu í krossaspurningum og síðan voru sjö fjölþættar spurningar um ákveðnar hliðar jólaundirbúnings og jólahalds með opnum svarglugga. Ekki var beðið um nafn svarenda.

APA-legar heimildir og tilvísanir sem eru sérstaklega hannaðar fyrir þjóðfræðinga hafa verið uppfærðar og aðlagaðar til að falla að 7. og nýjustu útgáfu af APA heimildakerfinu. Eins og þið kæru þjóðfræðingar vitið mæta vel þá fellur þetta ágæta heimildakerfi ekki alltaf að okkar þörfum. Auk þess sem við gerum ýtarlegri kröfur um tilvísanir í heimildir en almennt er krafist innan kerfisins. Í APA-heimildakerfinu er þess t.d. ekki krafist að blaðsíðutal heimildar sé skráð í tilvísun nema um sé að ræða beina tilvísun. Innan þjóðfræðinnar er aftur á móti gerð sú krafa að skrá blaðsíðutal heimildar í tilvísunarsvigann. 

Við undirritaðar fórum á stúfana og höfðum samband við nokkrar stofnanir sem geyma gögn sem við þjóðfræðingar notumst iðulega við í okkar gagnaöflun til að fá þá í lið með okkur og samræma skráningu á þessum sérstöku heimildum sem falla illa að APA-kerfinu. Í meðfylgjandi skjali finnið þið nýjustu uppfærslu af „sérstökum“ heimildaskráningum sem voru unnar í samvinnu við starfsfólk þessara stofnana. 

Við mælum með að þið vistið þetta ágæta skjal hjá ykkur og nýtið ykkur uppfærsluna við skráningu heimilda í skrifum ykkar. APA kerfið er lifandi vera sem er í stöðugri þróun og reglurnar ekki meitlaðar í stein heldur er þetta staðan eins og hún er í dag. Við munum gera okkar besta til að uppfæra og viðhalda okkar sérstöku tilvísunum eftir því sem APA-veran þróast, þroskast og dafnar. 

Nálgást má skjalið hér:
apa_Þjóðfræðiáherslur_og_þarfir_2022.pdf

Eva Þórdís Ebenesardóttir, doktorsnemi í þjóðfræði
Snjólaug G. Jóhannesdóttir, doktorsnemi í þjóðfræði og kennari í Vinnulagi

Nú þegar allir og ömmur þeirra eru komnir með hlaðvarp var augljóst að þjóðfræðin gat ekki látið sitt eftir liggja. Hlaðvarp er auðvitað frábær miðill fyrir hvers konar fróðleik og skemmtun og tilvalið að segja frá áhugaverðum verkefnum í þjóðfræði á slíkum vettvangi.   
 
Við, Dagrún og Vilhelmína, erum sérlega áhugasamar um rannsóknir í þjóðfræði og finnst mikilvægt að vekja athygli á fjölbreyttum og áhugaverðum verkefnum sem þjóðfræðingar taka sér fyrir hendur. Þegar við duttum niður á hugmyndina að búa til hlaðvarp var ekki aftur snúið, þó við þrætum ekki fyrir að hafa gripið tilbreytingu frá doktorsverkefnunum okkar fegins hendi. Undirbúningurinn gekk því bæði hratt og vel fyrir sig en við fengum lánað upptökutæki lengst norður á Ströndum og röðuðum upp fyrstu viðmælendum.  
 
Eftir að hafa legið undir feldi í nokkra daga gáfum við þáttunum nafnið Þjóðhættir. Þættirnir eru birtir í hlaðvarpsveitu Kjarnans en við höfum átt mjög ánægjulegt samstarf við þau. Fyrsti þátturinn fór í loftið þann 1. desember 2020 og birtast nýir þættir vikulega. 

​Flestir hafa einhverntíma upplifað þann sársauka sem fylgir því að vera með tannpínu. Í dag eru ótal tannlæknar starfandi á Íslandi sem hjálpa okkur að lina sársaukann og laga það sem er að hrjá okkur, en þannig var það ekki alltaf. Í lok 19. aldar voru tannskemmdir einn algengasti kvillinn sem hrjáði fólk á Íslandi, en það var ekki fyrr en árið 1947 sem fyrstu tannlæknarnir útskrifuðust frá Háskóla Íslands (Vilmundur Jónsson, 1942: 13; Guðni Jónsson, 1961: 112). Fyrir þann tíma höfðu þó einhverjir lært erlendis. Fyrstu tannlæknarnir settust að í Reykjavík og var mjög kostnaðarsamt fyrir fólk utan af landi að leita sér aðstoðar þeirra. Fólkið bjó því sjálft yfir allskonar lausnum til að losa sig við þennan leiða verk eða leitaði til annarra lækna í sinni sveit og tóku alþýðulæknar þess tíma oft að sér að reyna að lina þjáningar þess (Jón Steffensen, 1990: 120).