Sumardagurinn fyrsti fyrr og nú - Dagrún Ósk Jónsdóttir og Jón Jónsson

​Einn helsti hátíðisdagur ársins hjá Íslendingum fyrr á öldum var sumardagurinn fyrsti, sú hátíð kom næst jólunum, segir Jónas frá Hrafnagili í biblíu þjóðfræðingsins, Íslenzkum þjóðháttum (Jónas Jónasson 1961: 219). Þetta staðfesta margar fleiri heimildir. En hvernig er þessu farið nú til dags, hvernig heldur fólk upp á sumardaginn fyrsta á því herrans ári 2023? Hvaða breytingar hafa orðið á siðum og venjum á þessum gamla og góða merkisdegi á síðustu árum og áratugum? 

​​Þetta vorum við þjóðfræðingar hjá Rannsóknasetri HÍ á Ströndum dálítið forvitin um og bjuggum þess vegna til könnun sem kynnt var og deilt á Facebook, þar sem spurt var út í þessi mál. Spurt var út í kyn, aldur og búsetu með valmöguleikagluggum og í kjölfarið fylgdu fjórar opnar spurningar um ólíka þætti tengda þessum hátíðahöldum. Á örfáum dögum bárust 204 svör, mjög misjafnlega ítarleg. Langflest voru frá konum, þær voru 80% svarenda. Enginn yngri en 18 ára tók þátt í könnuninni. Þessi svör liggja til grundvallar í þessari grein, auk þess sem litið er til heimilda um eldri tíma. 
 
Við ákváðum að vinna úr svörunum í tveimur aðskildum greinum. Önnur snýst um veðurspár og athuganir á sumardaginn fyrsta og skrifar Eiríkur Valdimarsson hana. Sú grein sem þið eruð að lesa hér, snýst hins vegar um aðrar hefðir og hátíðahöld á þessum degi, með áherslu á samtímann og breytingar á siðum frá fyrri tímum. 

​Matur, drykkur og hátíðahöld

​Mörg sem svöruðu gera sér ennþá dagamun á sumardaginn fyrsta, þó auðvitað séu það alls ekki öll sem gera eitthvað til hátíðabrigða. Reyndar virðist líka af eldri heimildum, að það hafi alltaf verið þannig á sumardaginn fyrsta, að misjafnt er hvort fólk lætur sig daginn eitthvað varða (Árni Björnsson, 2000: 39). 

Miklu skiptir auðvitað að sumardagurinn fyrsti er frídagur, lögskipaður frá því í upphafi árs 1972 (Eyja Margrét Brynjarsdóttir, 2001), en var einnig frídagur áður (Jónas Jónasson, 1961: 219). Þá voru bara nauðsynleg verk unnin. Undantekning á frídeginum til sveita fyrr á öldum var að stundum var byrjað á einhverju vorverki á þessum degi (Árni Björnsson, 2000: 39). Sumardagurinn fyrsti er líka fánadagur og hefur verið það frá því að lýðveldið var stofnað 1944 (Árni Björnsson, 2000: 46). Mörg sem svara spurningunum okkar flagga í tilefni dagsins og nokkur til viðbótar segja að þau vildu gjarnan eiga fánastöng til að geta flaggað á þessum degi.

Auglýsing um sumardagskort í Vísi 21. apríl 1931

Eitthvað er ennþá um að fólk fari í betri föt og stundum er talað um sumarlegan klæðnað í svörunum. Töluvert algengt er að fólk geri vel við sig í mat, það er greinilega ennþá hefð sem mörg hafa í heiðri. Kona búsett í þorpi á aldrinum 19-39 fangar þetta í stuttri samantekt: „Farið í betri föt, flaggað, sumardagskaffi og grillaður góður matur sama hvernig veður er“ (Þjóðfr.st. 2023:2, svar 190).

Karlmaður á aldrinum 40-59 ára, búsettur í þorpi svarar: „Einhver betri matur en þó ekki veislumatur. (Aldrei haldið upp á 1. vetrardag enda væri það svo vitlaust, eins og tengdó segir)“ (Þjóðfr.st. 2023:2, svar 88). Oftast er rætt um sumardagskaffi eða kakó, vöfflur og pönnukökur, þegar veitingar eru nefndar. Einnig er þó nokkuð um að fólk fái sér ís í tilefni dagsins og nokkur sem svara segjast alltaf grilla á þessum degi hvernig sem viðrar. Kona á höfuðborgarsvæðinu á aldrinum 19-39 ára segir: „Það er alltaf grillað á sumardaginn fyrsta hjá mér. Alveg sama þótt það sé snjór eða ekki :)“ (Þjóðfr.st 2023:2, svar 80).
 
Kona á aldrinum 19-39 á höfuðborgarsvæðinu lýsir svo nýrri sumardagshefð sem hún og hennar maður beinlínis ákváðu að taka upp: 

Ég og maðurinn minn erum með glænýja hefð, að borða skyrköku. Í janúar í fyrra, er við vorum að tala um hátíðisdaga og hefðir (samtalið byrjaði á að vera um þrettándann en færðist yfir í hátíðisdaga almennt), þá fannst honum vanta að það væri skyrkaka á einhverri ákveðinni hátíð. Honum fannst að skyrkaka væri sumarkaka en mér fannst að hún ætti heima að vori eða hausti. Úr varð að henni var úthlutaður sumardagurinn fyrsti, til að fagna sumrinu en þó er í raun bara rétt komið vor (Þjóðfr.st. 2023:2, svar 47).

Heimildir um sérstakan og betri mat eða ríflegan skammt á sumardaginn fyrsta þekkjast frá fyrri öldum, t.d. segir frá slíkum sið í ferðabók Eggerts Ólafssonar og Bjarna Pálssonar frá miðri 18. öld. Þar er talað eins og þetta sé gamall siður á Íslandi og Eggert stóð síðar fyrir því að taka upp sumarveislu Íslendinga í Kaupmannahöfn (Árni Björnsson, 2000: 35-36).
 
Jónas frá Hrafnagili talar um að eftir að kaffi varð algengt um miðja 19. öld hafi orðið algengt að hafa kaffi og lummur á sumardaginn fyrsta (Jónas Jónasson, 1961: 219). Sama gildir hjá heimildarfólki Árnastofnunar og í Þjóðháttasafni Þjóðminjasafns sem fædd eru í kringum og fyrir aldamótin 1900. Þau segja að mikilvægt hafi verið að gera vel við sig í mat og drykk og maturinn hafi jafnaðist á við jólamat. Á einum stað voru lundabaggar, svið eða slátur lagt í súr á haustin í sérstaka tunnu sem opnuð var á sumardaginn fyrsta. Í þessum heimildum er víða talað um að fólk hafi fengið heitt súkkulaði á þessum degi og pönnukökur með (Eiríkur Valdimarsson, 2021). Heimildafólk Þjóðháttasafns talar líka um hangikjöt til hátíðabrigða og að stundum hafi fólki verið færðar góðgjörðir í rúmið um morguninn (Árni Björnsson, 2000: 36).

Sumargjafirnar góðu 
​

​Samkvæmt okkar könnun er greinilega ennþá mikilvægt, sérstaklega fyrir eldra fólk, að óska öðrum gleðilegs sumars. Yngri kynslóðin virðist rólegri í því. Á fyrri hluta 20. aldar var algengt að send væru sumardagskort, en sá siður er aflagður. Ekkert er minnst á slík kort í samtímanum í svörunum, en nefnd sem gamall siður (Þjóðfr.st. 2023:2, svör 146 og 150). Höfundar þessarar greinar vita þó um eitt dæmi þess að sumarkort hafi verið send í tilefni dagsins alla vega til skamms tíma og kannski enn, og sá sem það gerir á líka stórt safn slíkra korta

Sumardagskort frá fyrri hluta 20. aldar - í vörslu Þjóðfræðistofu

Sumargjafir til barna eru nokkuð algengar en þó virðast alls ekki allir halda upp á þann sið. Það er líka misjafnt hvort fólk fékk slíkar gjafir á yngri árum. Að auki virðist þetta vera ögn tilviljanakennt og greinilega miklu minni regla á þessu en t.d. jólagjöfum. Í nokkrum svörum er talað um að gefa „stundum“ sumargjafir. Algengar gjafir eru smáhlutir og útileikföng og nefnd eru dæmi um skóflu og leikföng í sandkassa, sápukúlur, bjöllu á hjól, húllahringi, bolta, sippubönd og sumarleg föt. 
 
Kona á aldrinum 40-59 ára í þorpi segir: „Já, ég fékk gjafir tengdar sumri t.d. sippuband, bolta, badminton dót, krítar eða flugdreka. Og ég gaf börnunum mínum svipað. Ef endurnýja þurfti hjól voru þau gefin á sumardaginn fyrsta“ (Þjóðfr.st. 2023:2, svar 188). Fleiri nefna reiðhjól sem eftirminnilega sumardagsgjöf. Kvár á höfuðborgarsvæðinu á aldrinum 19-39 ára segir: „Já ég fékk, þegar ég minnti foreldra mína á það ☺️ Besta gjöfin var hesturinn Hrói þegar ég var 14 ára.“ (Þjóðfr.st. 2023:2, svar 183). 
 
Önnur stór gjöf sem stundum er nefnd í svörunum eru trampólín. Í fáeinum tilvikum er sagt frá því að pör gefi hvort öðru sumargjafir, en það er ekki algengt meðal svarenda. Kona yfir 60 ára á höfuðborgarsvæðinu segir hins vegar: „Faðir minn var sjómaður á vertíðarbát uppá hlut. Móðir mín fékk hlutinn hans á sumardaginn fyrsta, en ég fékk hlutinn hans síðasta vetrardag.“ (Þjóðfr.st. 2023:2, svar 159). Þetta er áhugavert, m.a. vegna þess að í Vestmannaeyjum þekktist sá siður á 19. öld að sjómenn færðu sínum konum hluta af því sem þeir öfluðu á sumardaginn fyrsta, svokallaðan sumardagsfisk (Árni Björnsson, 2000: 38).
 
Ein kona nefnir líka að hafa fengið blóm frá föður sínum í tilefni yngismeyjadagsins sem er á sumardaginn fyrsta, sem jafnframt er fyrsti dagur í Hörpu, samkvæmt gamla tímatalinu (Þjóðfr.st. 2023:2, svar 154).

Á árunum 1925-29 var gefið út blað sem hét Sumargjöfin sem innihélt ljóð og sögur og þar var
​dagskrá Barnadagsins í Reykjavík einnig kynnt: a) af forsíðu Sumargjafar og b) dagskrá Barnadagsins.

​Eldri heimildir eru til um sumardagsgjafir en jólagjafir. Það er fyrst minnst á þær í heimild frá árinu 1545, þar sem Gissur Einarsson biskup gerir lista yfir „sumardagsgáfurnar“, fínar gjafir sem fyrirfólkið í Skálholti gaf hvert öðru (Árni Björnsson, 2000: 37). Jónas frá Hrafnagili segir að hjón hafi gefið hvort öðru sumargjafir og börnin hafi líka fengið gjöf og stundum vinnufólk, líklega oftast eitthvað matarkyns eða fatnað. Í lok 19. aldar hafi verið farið að dofna yfir þessum sið, einkum sunnanlands. Jónas sér eftir siðnum sem honum finnst vera að hverfa, segir að hefðin sé að leggjast af og sama gildi um hátíðahöld á þessum degi: „Nú er víða orðið mjög dauft yfir þessum degi, einkum syðra, og er illt til þess að vita“ (Jónas Jónasson, 1961: 220). Hann vill að haldið sé í það sem enn sé til af slíkum „þjóðlegum menjum“ og segir frá sérstökum sið sem hafi m.a. tíðkast í Húnaþingi og á Ströndum, að konan fari með bóndanum í fjárhúsin að skoða féð á sumardaginn fyrsta (Jónas Jónasson, 1961: 219). Þetta atriði kemur einnig fram í svörum heimildarmanna Þjóðminjasafns (Árni Björnsson, 2000: 39).
 
Í svörum við spurningalistum frá Þjóðháttasafni Þjóðminjasafns og í viðtölum í segulbandasafni Árnastofnunar minnast mörg á sumardagsgjafir. Heimildarmaður Árnastofnunar lýsir því dálítið dapur að slíkt hafi ekki þekkst á bænum þar sem hann ólst upp á, en hann hafði heyrt að börn á öðrum bæjum fengu gjafir á sumardaginn fyrsta. Kona úr Dýrafirði segir frá minningum sínum um smáar en persónulegar sumargjafir, helst eitthvað sem fólk bjó sjálft til. Hún segist hafa haldið í þá hefð fram á fullorðinsár að gefa sínum nánustu litla en persónulega sumargjöf (Eiríkur Valdimarsson, 2021).
 
Könnun okkar sýnir að siðurinn gefa sumargjafir hefur þrátt fyrir allt lifað alla síðustu öld meðal fólksins í landinu og lifir enn í dag, þótt hann hafi aldrei verið algildur.

​Hátíðir, leikir og skemmtanir

​Sumardagurinn fyrsti hefur lengi verið hátíðisdagur og fyrr á tímum var hann líka messudagur. Langt er síðan þessi tengsl við trúarbrögðin töpuðust, messudagurinn var afnuminn með konungstilskipun á 18. öldinni, þótt húslestrar á þessum degi héldust dálítið lengur (Jónas Jónasson, 1961: 219; Árni Björnsson, 2000: 40).

Frá safnaheimsókn til Siglufjarðar á sumardaginn fyrsta 2023 - ljósm. Jón Jónsson

Misjafnt er hvort einhver skemmtidagskrá eða viðburðir séu á sumardaginn fyrsta nú til dags eftir byggðum og bæjum. Söfnin í landinu eru þó greinilega að efla tengsl sín við þennan dag og þó nokkur svör segja frá því að söfn hafi verið heimsótt í tilefni hans. Við Eyjafjörð er haldinn safnadagur á sumardaginn fyrsta og frítt inn á mörg söfn á því svæði af því tilefni. Víðar eru viðburðir tengdir söfnum, eins og t.d. á Árbæjarsafni. ​

Skrúðgöngur og skemmtidagskrá hafa einnig á sumum stöðum tengst skátastarfi síðustu áratugi. Það er líka greinilegt að nokkur sem svara hafa síðustu árin varið deginum á skíðamóti með börnunum sínum á Andrésar andarleikunum á Akureyri. ​

Börnin hafa sérstöðu á þessum degi og viðburðir og dagskráin á skemmtunum er yfirleitt miðuð við þau: „Víkingar, blöðrur, candyfloss og fleira“ (Þjóðfr.st. 2023:2, svar 27). Annað svar hljóðar svo: „Ég tek ekki þátt í hátíðahöldum. Ég reikna fastlega með einhverju fyrir börnin“ (Þjóðfr.st. 2023:2, svar 122).

Á Hvammstanga er sú sérstaða að þar er heilmikil dagskrá á sumardaginn fyrsta og allt hefur verið í nokkuð föstum skorðum í marga áratugi. Kona á aldrinum 40-59 ára segir frá þessum viðburði þannig: „Já, það er áralöng hefð sem er mjög skemmtileg. Skrúðganga, yngstu börn grunnskólans taka þátt klæðast búningum (Sumardís, Vetur konungur og fleira), það er sungið og að lokum boðið upp á kaffi í félagsheimilinu á staðnum“ (Þjóðfr.st. 2023:2, svar 29). Karl á aldrinum 19-39 ára lýsir fjörinu þannig: 

Byrjar á skrúðgöngu þar sem sumardísin og vetrarkóngurinn sitja á traktorsvagni með börnum í núverandi fyrsta bekk, farið er góðan hring og tónlist í gangi. Stoppað er fyrir utan sjúkrahúsið og sungið fyrir allt gamla fólkið og svo er haldið áfram að félagsheimilinu þar sem allir fá sér fríar vöfflur, eftir smá tíma er sungið um veturinn eða vorið og vetrarkóngurinn flytur ljóð um veturinn og gefur sumardísinni valdastafinn og þá flytur hún ljóð um komandi sumar og sungin lög um sumarið (Nú er sumar mjög vinsælt og alltaf sungið). Eftir það byrjar bingó og eru frí spjöld og mjög góðir vinningar (hótelgistingar og utanlandsferð), stundum hafa líka verið hoppukastalar en þá bara svona litlir (Þjóðfr.st. 2023:2, svar 96). ​

Vetur konungur og Sumardísin og fylgdarlið á Hvammstanga 2023 - stilla úr fréttum RÚV.

Af öðrum skemmtunum sem nefndar eru á sumardaginn fyrsta má sjá að skrúðgöngur koma gjarnan upp í hugann þegar rætt er um viðburði á þessum degi, kona yfir 60 ára á höfuðborgarsvæðinu segir: “Já skrúðganga með skólahljómsveit Kópavogs í fararbroddi og svo heimsókn í dvalarheimilið Sunnuhlíð þar sem Rkl. Borgir Kópavogur stendur fyrir gleðistund með söng, hljóðfæraleik, sherríi og konfekti“ (Þjóðfr.st. 2023:2, svar 123). Karl yfir 60 ára, búsettur erlendis segir: „Í nýju sumargjöfinni var arkað út í hríðarbylinn og treyst að guð og lukkuna að allir heimtust heilir heim. Ég lifði allar þessar andskotans skrúðgöngur af“ (Þjóðfr.st. 2023:2, svar 99). Skátastarfið sömuleiðis og sumar minningarnar eru einmitt dálítið broslegar, eins og þessi hjá konu á aldrinum 40-59: „Frosnir skátar í skrúðgöngu og biðröð í pylsur er minningin. Hafði lítið gaman af þessu, skemmtilegra að leika úti með vinum. Tek sjaldan þátt í hátíðahöldum með mín börn“ (Þjóðfr.st. 2023:2, svar 90). Kona á aldrinum 40-59 ára búsett í þorpi segir:

Foreldrafélag í grunnskóla bæjarins hefur haldið uppi dagskrá, td víðavangshlaup, sund og pulsugrill. Mæti og tek þátt. Sem barn í Breiðholtinu var ég í skátunum og þar var marserað með fána í skátaskyrtunni mjög minnisstætt sérstaklega ef það var kalt sem var nú stundum þá var maður að frjósa með fánastöngina! (Þjóðfr.st. 2023:2, svar 162).

Minna er umleikis á sumum smærri stöðum og víða á landinu eru engir sérstakir árlegir viðburðir. Kona, 40-59 ára segir: „Kvenfélagið býður eldri borgurum í kaffi á þessum degi. Mæti kannski þar þegar ég hef aldur til :)“ (Þjóðfr.st. 2023:2, svar 35). Önnur kona á sama aldri segir: „Það eru uppblásnir hoppukastalar fyrir utan einhvern barnaskólann og sala á kandífloss. Stundum spilar skólahljómsveitin eða barnakórinn syngur. Ég held að það sé kaffisala og börnunum er spillt með miklu sælgæti“ (Þjóðfr.st. 2023:2, svar 120). Af og til er minnst á basar og tombólur á þessum degi á árum áður og stundum kaffi hjá kvenfélaginu: ​

Nei, fór einu sinni á tombólu og vann ullarsokka. Held að pabbi hafi að lokum stolið þeim. Annars eru engvir atburðir á mínum slóðum á þessum tímamótum, né í minni bernsku í Skagafirði. Fyrir utan þessa fyrrnefndum bólu þarna um árið, sem haldin var í Lýdó sirka árið 1990. Annars mæti ég helst ekki á viðburði, sérstaklega þegar börn eru að stíga á stokk og foreldrar að horfa á í gegnum símaskjáinn sinn - oj! (Þjóðfr.st. 2023:2, svar 136). ​

Fleiri frásagnir bera með sér að fólk er ekkert of upprifið yfir skemmtunum og viðburðum á sumardaginn fyrsta. Kvár á aldrinum 19-39 ára segir: „Ég tek ekki þátt í neinu í RVK, myndi mögulega gera það ef ég ætti börn. Ólst upp í sveit/litlu þorpi, þar var ekkert gert“ (Þjóðfr.st. 2023:2, svar 52). Kona í þorpi svarar spurningunni um árvissar skemmtanir í sínu byggðarlagi þannig: „Ég er hreinlega ekki viss. Ég tek allavega lítinn þátt í svona uppákomum (þær eru alls ekki eins skemmtilegar og þær voru í gamla daga þegar ég var að alast upp)“ (Þjóðfr.st. 2023:2, svar 38). Stundum vantar einfaldlega upp á áhugann á að taka þátt, eins og kona á aldrinum 40-59 ára lýsir:

Það eru hátíðahöld hér í Reykjavík en ég hef ekki tekið þátt í þeim, líklega því ég ólst upp úti í sjávarþorpi þar sem ekki voru nein skipulögð hátíðahöld þennan dag og það er því ekki hluti af mínum hefðum. En sumardagurinn fyrsti var mikill hátíðisdagur á bernskuheimili mínu og í raun var mun meira við haft á sumardaginn fyrsta og sjómannadaginn en á 17. júní þegar ég var barn (Þjóðfr.st. 2023:2, svar 56).

Stöku sinnum er minnst á skemmtanir sem miðast við aðeins eldri aldurshópa eða geyma góðar minningar, eins og kona á aldrinum 40-59 ára í þorpi lýsir: „Ekkert sem ég man eftir. En þegar ég bjó í Rvk var það árvisst að fara á ball á síðasta vetrardag. Hljómsveitin Rússibanar voru með ball á síðasta vetrardag og seinna aðrar hljómsveitir eins og Babies flokkurinn. Geggjað stuð :)“ (Þjóðfr.st. 2023:2, svar 87). Karl yfir 60 ára búsettur í sveit segir: „Áður fyrr fór fjölskyldan ríðandi til vina fjölskyldu, núna er farið á kaffihlaðborð“ (Þjóðfr.st. 2023:2, svar 112).

Dagrún Ósk Jónsdóttir segir gestum frá huldufólki á Árbæjarsafni á sumardaginn fyrsta 2023 - ljósm. Ágústa Rós Árnadóttir.

Leikir og skemmtanir koma einnig fram í eldri heimildum. Jónas frá Hrafnagili segir að unglingar hafi safnast saman af nágrannabæjum til að glíma á þessum degi á seinni hluta 19. aldar og bændur fóru í útreiðartúra og fengu að smakka vín hver hjá öðrum (Jónas Jónasson 1961: 219). Á síðari hluta 19. aldar hófust síðan samkomur í sveitum á þessum degi og voru Eyfirðingar frumkvöðlar í því. Á þeim hátíðum var ýmislegt til skemmtunar, gripasýningar, íþróttir, leikir, söngur, dans og leiksýningar. Eftir aldamótin 1900 varð sumardagurinn fyrsti síðan sérstakur hátíðisdagur ungmennafélaga sem þá voru stofnuð víða um land og meiri skriður komst á hátíðahöld (Árni Björnsson, 2000: 40).
 
Í Reykjavík varð dagurinn síðar að sérstökum stuðningsdegi barna, fyrst árið 1921, og kallaður Barnadagurinn. Bandalag kvenna í Reykjavík stóð á bak við þetta fyrstu árin en síðan tók Barnavinafélagið Sumargjöf við hátíðahöldum og sá um þau samfleytt í hálfa öld, til 1975. (Árni Björnsson, 2000: 44-45). Eins og áður hefur komið fram tók skátahreyfingin sumardaginn fyrsta svo víða upp á sína arma á 20. öldinni og héldu hátíð á þessum degi með skrúðgöngum, skátamessum og skemmtun (Árni Björnsson, 2006) og gera það sumstaðar enn með heiðri og sóma. ​

---

​Heimildaskrá: 
​

​Óprentaðar heimildir: 
 [Þjóðfr.st.] Rannsóknasetur HÍ á Ströndum - Þjóðfræðistofa. Svör við könnun 2023:2 um sumardaginn fyrsta, nr. 1-204. Í vörslu Þjóðfræðistofu. 
 
Prentaðar og vefheimildir: 
Árni Björnsson. (2006, 20. apríl). Af hverju er sumardagurinn fyrsti haldinn hátíðlegur? Vísindavefurinn.  www.visindavefur.is/svar.php?id=5831: 

Árni Björnsson. (2000). Saga daganna. Mál og menning.

Eiríkur Valdimarsson. (2021, 21. apríl). Sumardagurinn fyrsti - drög að góðum degi. Þjóðtrúarvefurinn. www.thjodtru.is/sumardagurinn-fyrsti-drog-ad-godum-degi/.
 
Eyja Margrét Brynjarsdóttir. (2001, 12. júní). Hverjir eru lögbundnir frídagar okkar Íslendinga? Vísindavefurinn. http://visindavefur.is/svar.php?id=1692. 
 
Jónas Jónasson. (1961). Íslenzkir þjóðhættir. 3. útgáfa. Einar Ól. Sveinsson bjó undir prentun. Ísafoldarprentsmiðja. 
 

Höfundar

Dagrún Ósk Jónsdóttir doktor í þjóðfræði og Jón Jónsson þjóðfræðingur hjá Rannsóknasetri Háskóla Íslands á Ströndum - Þjóðfræðistofu